اقسام مختلف و جورهاي حاصله از گل سرخ :بطوري كه
گفته شد از گل سرخ گونه ها و واريته هاي ( اقسام و جورها ) زيادي تا كنون
شناخته شده ، ولي آنچه از بهترين گونه ها و واريته ها كه در باغات كشورهاي
اروپايي مانند : فرانسه كاشته شده نگهداري ميشود تقريبا در حدود ۱۰۰۰ تا
۱۵۰۰ گونه و واريته است .
براي آنكه در تزئيد جورهاي گل سرخ
بتوانند نژاد هر واريته را معلوم نموده و بدانند هر واريته كه تازه بدست
مي آورند از جفتگيري كدام يك از واريته ها بوجود آمده ، عده بيشماري از
گياه شناسان و كارشناسان مخصوص اين گل ، آنها را دسته بندي كرده اند كه
مهمترين از همه آنها دسته بندي زير است كه مورد توجه بيشتري ميباشد :
۱ – گل سرخ فرانسه ( رُز دو فرانس Rosier de france)
۲ – نسترن (اكلانتيِرEglantier)
۳ – گل چاي ( رُزيِه آدور دوته Rosier aodeur de the)
۴ – گل سرخ ايران ( رُزيِه دو پِرسRosier de Perse)
۵ – گل سرخ با گلهاي متعدد( رُزيِه مولتي فلور پُلي آنتاRosier Multiflore Polyanta)
۶ – گل سرخ مينياتور( رُزيِه مينياتورRosier Miniature )
۷ – گل سرخ بَنگال ( رزيِه بنگالRosier Bengale )
رز شارل دوگل
گل رُز دو رگِه شارل دوگل(Charle de Gaulle )اين
دسته بندي از نظر نژادي گل سرخ بوده ولي نسبت به وقت گل دادن و بلندي و
كوتاهي بوته يا پيچندگي آنها در تجارت دسته بندي ديگري كرده اند كه چون
بيشتر مورد احتياج و توجه افرادي است كه بكاشتن و پرورش اين گل علاقه
دارند ، اين دسته بندي در اينجا شرح داده ميشود .
۱ – گل سرخ هاي پاكوتاه گل درشت .
۲ – گل سرخ هاي پاكوتاه با گل كوچك .
۳ – گل سرخ هاي بوته كُرپه( رُزيِه بوئيسونRosier Buissons)
۴ – گل سرخ هاي رونده .۱ – گل سرخ هاي پاكوتاه با گل درشت :الف – دسته هميشه گلها ( رِمونتانت Remontants ) : شامل ۸ جور
( منظور از هميشه گلها آندسته از گل سرخهائي است كه بهار و تابستان تا اواسط پائيز متناوبآ گل مي دهند ).
ب – دسته دورگه هاي هميشه گل :
شامل دو سري و رويهمرفته ۲۲ جور مختلف مانند گل سرخ " مادام البرت باربيه
" با گل زيباي درشت و خوش تركيب كاملا پُرپَر ، برنگ زرد شُتُري كه مغز آن
زرد آلوئي و در سالهاي نزديك به ۱۹۴۷ بدست آمده است .
ج – دسته معروف به گل چاي : شامل ۱۲ جور .
د – دسته دورَگِهِ چاي
: داراي ده سِري مختلف شامل ۲۱۸ جور مانند " گل چاي " ( بتي اوپريشارد
Betty uprichard ) گل درشت نيمه پُرپَر با گلبرگهاي پهن برنگ صورتي گوشتي
كه ميانه آن شنجرفي و پشت گلبرگها شنجرفي مايل به نارنجي خيلي خوشبو كه در
۱۹۲۲ بدست آمده است .
ديگري گل چاي( مارگارت مك گريدي Margaret Mac Gredy):
گل زيباي پُرپَردرشت برنگ لاكي كه آخر شنجرفي ميشود باعطر مطبوع كه در ۱۹۳۷ بدست آمده .
ديگر
گل چاي ( كُنتِس دو كاستيلژاKontesse de Castillja ) : با گل درشت نيمه
پُرپَر به رنگ زرد طلائي ، پشت برنزي كه در سال ۱۹۲۶ بدست آمده است .
۲ – گل سُرخ هاي پاكوتاه با گل كوچك :الف – گل سرخ بنگال و دورَگِه هاي آن شامل ۸ جور .
ب – گل سُرخ پوليانتا(Polyantha) و دورَگِه هاي آن شامل ۵۶ جور .
ج – گل سُرخ مينياتور شامل ۷ جور
براندي.
گل رُز براندي هيبريد (BRANDY )
۳ – گل سُرخ هاي كُرپِه ( بوئيسونBuisson) :شامل ۳۱ جور .
۴ – گل سُرخ هاي رونده : داراي ۲ سري و شامل ۹۲ جور .
زمين و خاك مساعد براي پرورش گل سُرخ :
براي
آنكه بتوان يك باغ گل سُرخ احداث كرد يا آنكه بوته هايي را كه در باغچه يا
حاشيه خا ميكارند بطور كامل نمو كرده و از همه جهت جالب توجه باشد ، بايد
ديد گل سُرخ در چه نوع خاك بهتر از ساير گلها تغذيه كرده و ميتواند در
آنجا تا حد طبيعي رُشد و پرورش يلقفته زيبايي طبيعي خود را نمايان سازد .
بهترين زمين براي كاشتن گل سُرخ ها زميني است كه داراي خاك رُسي و شني
تازه باشد .
اين قسم خاك كمي سنگين است و وقتي آنرا آب مي دهند خاك
به ابزار كار ميچسبد ولي بزودي رطوبت اضافي را از خود رد كرده و در آن به
آساني و خوبي ميتوان كار كرد . در چنين خاكي ريشه هاي گل سُرخ به اطراف
منتشر شده وسائل تغذيه كافي براي بوته را فراهم ساخته و گلريزان فراواني
مي كند . برعكس زمين هاي آهكي كه خاكش مقادير زيادي مواد آهكي مانند
كاربنات دو سود داشته باشد براي كاشتن گل سرخ بهيچ وجه مناسب نيست . مقدار
آهكي كه در خاك براي بوته هاي گل سرخ لازم است به نسبت مواد موجود در خاك
و همينطور به نسبت نژادهاي مختلف گل بايد تفاوت داشته باشد .
چنانچه در زمين هاي رُسي و شني مقدار آهك نبايد از ۱۰ تا ۱۵ درصد و در زمين هاي شني از ۵ درصد تجاوز كند .
زمينهاي
شني كه در خاكش رُس يافت نمي شود ، براي پرورش گل سرخ مناسب نيست . مگر
آنكه آنرا بحد كافي با مواد پوسيده نباتي و حيواني مخلوط كنند تا هميشه
خاك را تازه نگهدارد .
نكته قابل توجه آنست كه نبايد تصور شود چون
خاك رُسي و شني براي تربيت گل مساعد است ميتوان بوته هاي گل سرخ را در خاك
هاي رُسي نيز كاشت . بنابراين بايد دانست كه كاشتن گل سرخ در زمينهاي رُسي
يا شني خالص يا آنها كه بيش از ۱۵ درصد مواد آهكي دارند زحمت بيهوده است و
بوته هاي گل در چنين زمينها ، هميشه زرد و رنجور و برگهايشان زودتر از
موقع ريخته در مدت كوتاهي خشكيده و از بين ميرود . مگر آنكه خاك آنها را
قبلا اصلاح كرده بعد مبادرت به كاشتن گل نمايند .اكنون كه خاك مناسب براي
كاشتن گل سرخ را شناختيم بايد دانست چگونه چنين زميني را بايد آماده براي
گل كاري كرده ، با چه نوع مواد غذائي آنرا تقويت نمود ، تا گلهاي حاصله در
آن تمام زيبايي و ظرافت خود را حفظ كرده نمايان سازد .
زمين را
بايد قبلا بعمق ۶۰ تا ۸۰ سانتيمتر كاملا برگرداند و سنگهاي درشت و مواد
زائد را از آن بيرون كشيده بعد براي هر صد متر مربع ۳۰۰ تا ۴۰۰ كيلوگرم
كود تجزيه شده و ساخته را خوب با خاك مخلوط سازند . بهتر است اين كار در
آبان ماه و چند هفته قبل از موقع كاشتن بوته ها صورت گيرد .اگر زميني را
كه در اختيار دارند از زمين هاي سبك ( مانند زمين هاي شني خالص يا هر نوع
خاكي كه شن آن زيادتر از ساير تركيباتش باشد ) بايد با آن ، كود سنگين كه
بتواند خاك را قابل نگهداري رطوبت كند مخلوط كنند .
بهترين كود براي چنين زمين كود گاوي ساخته شده است .
زيرا كود گاوي بزمين هاي سبك قابليت حفظ و نگهداري رطوبت را داده و از نظر مواد مغذي و پوسيده آنرا غني ميسازد .
اگر
زمين از نوع رثسي و شني است يعني مواد رُسي آن برتري دارد بايد براي اصلاح
آن از كودهاي سبك تازه كه بتواند سنگيني خاك را اصلاح كند و آنرا قابل جذب
آب نمايد ( مانند پِهِن اسب تجزيه شده و پوسيده يا كود گوسفندي نرم ) بحد
كافي و زياد مدتها قبل از رسيدن موقع كاشت مخلوط كنند . بهتر است اين كار
اوائل پائيز انجام گرفته و تا موقع كاشتن چند دفعه زمين را برگردانده تا
خاك داراي خلل و فرج لازم براي نفوذ و جذب اب بشود . براي تكميل كودهاي
سبك كه با خاكهاي رُسي و شني مخلوط ميكنند بايد از كودهاي شيميايي مخصوصآ
آن دسته كه مواد پطاسي آن بيشتر است استفاده نمود . پس از آنكه بوته هاي
گل را در باغ يا نقاطي كه براي اين كار تخصيص داده شده كاشتند نسبت به جنس
زمين بايد آنها را هر سال (اگر خاك سبك است ) يا هردو سال يك مرتبه ( اگر
خاك سنگين است ) كود بدهند و ميزان كود مورد لزوم همان ۳۰۰ كيلو گرم براي
هر صد متر مربع است كه اواخر پائيز روي زمين پهن كرده بكمك شن كش و چنگال
يا بيل آنرا زير خاك كنند .
مواظبت هاي ديگري كه بوته هاي گل سرخ لازم دارد بطور خلاصه عبارت است از :
الف
– حذف پاجوشهائي كه از پايه بوته ها يعني از نسترنهاي كوهي بيرون ميآيد كه
بايد جدآ مراقبت شود زيرا اگر پاچوشها را نبرند ، مواد مغذي را كه بايد به
بوته برسد جذب و مصرف كرده بوته را ضعيف كرده يا ميخشكاند.
ب – آبياري مرتب و منظم بوته ها به تناسب فصل مخصوصآ در زمين هاي سبك و ايم گرم تابستان .
ج – چيدن ته گلها پس از ريختن گلبرگها كه بايد از نيم سانتيمتر بالاي آخرين برگ شاخه كه منتهي به گل شده قطع نمود .
د – مراقبت و جلوگيري از ابتلاء بوته ها به انواع امراض قارچي يا ميكربي و حيواني بشرحي كه در آفات گياهي گفته شده .
ه
– هَرَس بوته ها كه بايد اواخر زمستان انجام شود تا در نتيجه شاخه هاي
نازك و ضعيف حذف شده و شاخه هاي قوي و گلدار جانشين آنها گردد . براي آنكه
بتوان بطور محسوس قوت و قدرت بوته هاي گل سرخ را زياد كرد ، بايد از
كودهاي شيميايي بعنوان كود تكميلي استفاده نمود . ولي مصرف اين كودها بايد
با اطلاع كامل از وضعيت خاك و زمين كه بوسيله تجزيه شيميايي روشن مي شود
انجام شود .
زيرا قبل از استعمال كود شيميايي بايد دانست در خاك
باغچه يا باغ گل سرخ از هريك از مواد آلي اصلي كه براي رُشد و پرورش و
گلريزان گياه لازم است ( ازت – اسيد فسفوريك – پطاس – آهك ) چه ميزان
بوسيله بوته ها در ضمن سال مصرف شده و اكنون بايد جاي آنها پُر شود .يك
زمين متوسط بايد درهرهزارگرم خاكش يك گرم ازت – ۲۰% اسيد فسفوريك۳۰ % پطاس
و يك گرم آهك داشته باشد .
بنابراين براي جبران كسري هاي ساليانه
بايد از عوامل حاصلخيز كننده استفاده شود و بطور متوسط براي هر متر مربع
زمين ميتوان ۶۰ گرم ازت ( نيترات دو سود ) در نظر گرفته شود و اگر زمين از
حيث مواد آهكي نيز فقير باشد كافي است كه در هر ۴ سال يكمرتبه براي هر متر
مربع ۳۰۰ گرم آهك به زمين داد . ولي بايد متوجه بود كه بدون وجود مقدار
لازم كود حيواني در خاك به تنهايي نمي توان از استعمال و مصرف كودهاي
شيميايي نتيجه قطعي و موثر بدست آورد .
كود حيواني گذشته از آنكه
مواد لازم مانند : ازت و پطاس را در خاك فرهم ميسازد، وضعيت آنرا از نظر
ساختمان فيزيكي نيز اصلاح مينمايد . زيرا بوسيله كود حيواني است كه اگر
خاك سنگين يا خيلي سبك باشد ميتواند آنرا تغيير داده و براي پرورش گياه
مساعد سازد .
طرق مختلف زياد كردن گل سُرخ :
براي
زيادكردن اقسام بوته هاي گل سرخ راههاي متعددي وجود دارد كه هريك از آنها
به نسبت خواصي را كه دارد ميتواند مورد استفاده علاقمندان واقع گردد :
۱ – كاشتن دانه هاي گل سُرخ :
دو
موقع از كاشتن دانه هاي گل سُرخ براي زياد كردن آن ميتوان استفاده كرد .
يكي براي بدست آوردن جورهاي تازه و ديگري كاشتن دانه هاي نسترن براي تهيه
پايه هاي جوان و سالم قابل پيوند .
الف – براي بدست آوردن جورهاي تازه اي از گل سُرخ :
بايد
ميوه هائي را كه به اين منظور روي بوته ها باقي گذارده اند (اين ميوه ها
حاصل گلهائيست كه با قسم يا جور ديگري كشنگيري شده يا بواسطه و جود اقسام
و جورهاي متنوع زياد دراطراف آن فكر مي كنند بطور طبيعي عمل كشنگيري روي
آنها انجام شده ) اواسط پائيز موقعي كه كاملا رسيده باشد ، قبل از شروع
سرما و يخبندان بچينند ، نشانه رسيدن ميوه گل سرخ موقعي است كه ميوه ها
رنگ انداخته و نارنجي رنگ مي شوند .
ولي بايد دانست در بعضي از
اقسام گل سرخ مخصوصا دورگه هاي چاي ميوه ها بزحمت رنگ مي اندازند و بطور
كلي موقع رسيدن ميوه ها بسته به نژاد – منطقه و محل كاشت فرق مي كند .
ميوه
هاي رسيده را بايد همان موقع چيدن ، اواسط مهر يا آبان بكارند ( زيرا تخم
ميوه هاي اين گل پس از چيدن خيلي زود قوه ناميه خود را از دست مي دهد )
اگر تخمها كاملا نرسيده و هواي آن منطقه سرد شده ، براي آنكه قوه ناميه آن
كامل شود ، تخمها را لاي خاك اره يا ماسه نرم كمي مرطوب طبقه طبقه مي
چينند تا وقتي كه برسد .
معمولا اوائل آذرماه ميتوان اين دانه ها
را بيرون كاشت ، موقع كاشتن ميوه ها را با چاقوي پيوند زني چهار قسمت كرده
دانه ها را خارج ميسازند و براي آنكه بدانند دانه هائي كه ميكارند از چه
قسمي است تا پس از سبز شدن و گل كردن معلوم شود بين آنها جورهاي جديدي
بوجود آمده ، بايد دانه هاي هر قسم را در خزانه مخصوصي جداگانه كاشته و
بوسيله برچسبي جور يا قسم آنرا مشخص كنند .
خزانه اي كه در آن دانه
ها را ميكارند ، اگر در گلخانه باشد مناسب تر است . در غير اين صورت بايد
از تغارهاي مخصوص بذركاري استفاده كرد .خزانه يا تغار را با خاكي كه تجزيه
شده قبلا تهيه كرده اند پُر كرده روي آنرا صاف نموده ، دانه ها را به رديف
مرتب روي خاك مي چينند، بعضي ها براي اينكه خاك خزانه تقويت شده و كمك
موثري به سبز شدن تخمها كند ، با خاك هر خزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم گوگرد و
مقداري سولفات دوفر سفيد و كمي از كودهاي شيميايي داخل مي كنند .
آماتورها
براي احتياط و پيش گيري از بروز آفات حيواني و قارچي ، خاك خزانه را دو
ماه قبل از موقع كاشتن با محلول( فورمول Formol ) ضد عفوني كرده يا همان
موقع كاشتن باتزريق سولفور دو كاربون اين كار را انجام مي دهند تا پس از
آنكه بوته ها سبز شدند دچار آفات مذكور نشوند . پس از آنكه دانه ها را روي
خاك مرتب چيدند ، آهسته با كف دست آنها را فشاربايد داد تا دانه خوب به
خاك بچسبد و روي آنرا با قشري بضخامت ۱ تا ۱/۵ سانتيمتر شن پوشانده ،
خزانه را آبياري مي كنند .تخمها بسته به اقسام مختلف آن از ۳۰ الي ۹۰ روز
بعد از كاشتن سبز ميشوند . پس از سبز شدن بايد آب دادن را كمتر كنند تا
ريشه بوته ها كه خيلي ظريف است نپوسد ، تا موقعي كه هوا سرد و يخبندان است
، اين بوته ها را بايد در گلخانه يا در زير شاسي نگهداري كرد . پس از
مساعد شدن هوا آنها را بيرون آورده در خزانه ديگر با فواصل بيشتري نشاء
كرده يا آنكه جداگانه ميكارند .
بوته هاي نو را بايد هر هفته يا ۱۵
روز يك مرتبه بازديد كرد تا اگر آثاري از " شته سبز " يا " پارازيت " هاي
ديگر روي آنها مشاهده شود بوسيله محلول سولفات دو نيكوتين و يا سموم ديگر
با آنها مبارزه كنند تا از ضعيف شدن بوته ها جلوگيري شده زودتر رشد نمايند
.
پس از اينكه بوته ها قوي شدند سال دوم آنها را يا در كَرت مخصوصي
با فاصله ۵۰ سانتيمتر كاشته يا در گلدانهاي بزرگتري ميگذارند تا شروع بگل
دادن كند .
ب – كاشتن دانه هاي نسترن براي پايه :
از
اواسط شهريورماه كه ميوه هاي نسترن قرمز ميشود بايد آنها را چيده بعد همه
آنها را در لاوك چوبي ياتغاري ريخته آهسته با دسته هاون چوبي يا گوشت كوب
له كنند تا دانه ها از گوشت ميوه جدا شود .
سپس آنها را چند دفعه با آب فراوان شسته دانه هاي ريز و پوك را كه روي آب ميايستد جدا كنند تا دانه سالم و درشت و پاك بدست آيد.
چون
موقع كاشتن اين دانه ها ، بسته به وضعيت منطقه يكي از ماههاي مهر، آبان و
آذر يا اواخر اسفند ميباشد ، براي آنكه قواي ناميه خود را از دست ندهند
بايد فورا دانه ها را خوب خشك كرده لاي طبقات شن يا نرمه زغال چوب بچينند .
موقع
مناسب دانه ها را در كرت هاي وسيعي كه خاك كرتها را بايد قبلا حاضر كرده و
به اندازه كافي عميق باشد ، به رديف بفواصل ۲۰ سانتيمتر و عمق يك سانتيمتر
ميكارند .
اگر دانه ها را پائيز كاشته اند براي جلوگيري از نفوذ سرما و يخ زدن ، بهتر است روي كرتها را با قشري از پهن اسب پوشاند .
دانه
ها بهار سبز ميشوند و پائيز بعد آنها را بيرون آورده در كرتهاي ديگري
بفواصل ۳۰ سانتيمتر ميكارند . تا قبل از رشد كامل بوته ها كه قابل پيوند
كردن بشوند بايد مواظبت كرد امراضو آفاتي از قبيل " زنگ – آردك ( سفيدك) –
شته سبزو قرمز " و غيره به آنها سرايت نكند.
براي پيشگيري بهتراست
چندمرتبه بوته ها را با محلول "سولفورون" ( گوگرد محلول در آب ) يا محلول
يك درهزار "پرمنگنات دو پطاس " يا محلول " بوردله "( كات كبود و آب صابون
) سمپاشي كنند . اين بوته ها را سال دوم يا سوم باشكالي كه ميل دارند
ميتوان پيوند كرد .
۲ – قلمه زدن :
براي
آنكه بتوان در مدت كوتاهتري بوته هاي سالم و قوي براي پايه بدست آوزد يا
در نبودن پايه براي پيوند يكي از اقسام گل سرخ را زياد كرد ، قلمه زدن را
انتخاب كرده اند .
قلمه بعضي از نژادها و اقسام گل سرخ با كمال
سهولت نتيجه مي دهد و در مدت كوتاهي ريشه ميدهد و با اين وسيله ميتوان
تعدادي از يك قسم يا جور بدست آورد .
بين جنسها و اقسام مختلف گل سرخ آنها كه براي قلمه زدن مناسبند بشرح زيرمي باشند:
۱ – گل سرخ هاي بنگال ( Rosier du Bengale ).
۲ – گل سرخ هاي جزيره بوربون(Rosier de lile Boorbon ).
۳ – گل سرخ هاي منگوله و دو رگه هاي آن
۴ – گل سرخ هاي چاي( Rosier adeur de the ) و چند جور از دو رگه هاي آن.
۵–انواع گل سرخهاي پوليانتا(RosierPolyantha Moltiflore).
۶ – گل سرخ هاي پُر گل ويشور(Wichuriana Multiflore ) .
بوته
اي كه از قلمه گل سرخ حاصل ميشود چون همه قسمتهايش از يك قسم يا جور است
يك خاصيت دارد و آن اينست كه مانند پيوندهاي روي نسترن باغبان مجبورنيست
دائمآ مواظب گرفتن و حذف پاجوشهائي كه از ريشه ميرويد باشد تا بوته ها
راضعيف و خراب نسازد.
ولي از طرفي تعداد بوته اي را كه بوسيله قلمه
مي توان از يك بوته بدست آورد چند برابر كمتر از آنست كه بوسيله پيوند
ممكن است حاصل نمود . زيرا از هر چشمه ساقه يك پيوند ميتوان گرفت ، در
صورتيكه ساقه اي را كه براي قلمه انتخاب ميكنند بايد دست كم چند چشمه
داشته باشد ، باضافه غالبآ ريشه اقسامي كه آنرا بوسيله قلمه زياد كرده اند
دوام زيادي نداشته و بالاخره بيشتر از جورهاي گل سرخ را بوسيله قلمه نمي
توان زياد كرد. بهترين زمان براي قلمه زدن گل سرخ اواخرتابستان
(شهريورماه) است . در اين ماه شاخه هائيرا كه مغزش چوبي شده با قيچي
باغباني چيده بقطعات ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتري تقسيم ميكنند، بطوريكه ابتداء و
انتهاي هر شاخه يك چشمه داشته باشد .
بعد برگهاي شاخه را بقسمي با
قيچي مي چينند كه يك تا دو سانتيمتر از دم برگها بساقه بماند ، قلمه ها را
در گلدان يا تغار و يا جعبه مخصوص قلمه كه از چهارپنجم شن نرم شسته و يك
پنجم خاك تازه باغچه و خاك برگ پُر شده بفواصل ۲ تا ۳ سانتيمتر پهلوي هم
فرو كرده و اگر هوا متغير و نامساعد باشد روي آنها را حباب شيشه اي مي
گذارند و يا نايلون مي كشند .
مدتهاست كه هورمونهائي براي تسريع در
ريشه كردن قلمه ها ساخته شده كه ممكن است قبل از آنكه قلمه ها را در خاك
فرو كنند ، باندازه دو سانتيمتر از ساقه ها را يكي دو روز در محلولي از آن
هورمون گذارده بعد در خاك فرو كنند تا زودتر ريشه كرده به نتيجع برسد .
زمستان بايد قلمه ها را زير شاسي يا نقاط كم آفتاب گلخانه گذاشت. بهار سال
بعد كه قلمه ها ريشه كرده و از هركدام شاخه هاي تازه بيرون آمد ، آنها را
به آهستگي بطوري كه نرمه ريشه ها صدمه نبيند از خاك بيرون آورده در محل
مخصوص بآن ميكارند .
رز ويرژو
گل رُز دو رگه ويرژو(virgo )
۳ – خواباندن شاخه :
زمانيكه فصل قلمه زدن نباشد براي زياد كردن بوته هاي قسم خاصي از گل سرخ به طريق خواباندن شاخه متوسل ميشوند .
خواباندن شاخه در اقسام و جورهاي پا بلند كه براي قلمه زدن هم مناسب است و بيشتر در اقسام رونده عملي مي باشد .
اوائل
بهار شاخه هايي را كه به اندازه كافي بلند و قابل خم شدنست قسمتي از آنرا
از نزديك زمين خم كرده در گلدان يا زمين پاي بوته زير خاك مي كنند . پائيز
يا بهار سال بعد كه شاخه هاي خوابانده شده ريشه كرده است آنها را از بوته
اصلي جدا كرده و موقع مقتضي با كمال احتياط بيرون آورده در نقطه ديگر
ميكارند .
۴ – پيوند : براي ازدياد اقسام گل سرخ ، دو نوع پيوند معمول و مورد عمل است .
۱ – پيوند شكمي : كه در بهار تا اوائل تابستان و ماه اول پائيز كه شيره نباتي در جريان بوده و شاخه ها خوب پوست ميدهند ميزنند .
۲
– پيوند روي ريشه كه زمستان در گلخانه مي زنند : قبل از توضيح هريك از
اقسام پيوند بايد پايه هاي مناسب براي پيوند را شناخت تا زحمتي كه ميكشند
بي نتيجه نماند . مناسب ترين اقسام را براي پايه بايد انتخاب كرد كه در
زير شرح داده ميشود .
پايه براي گل سرخ هاي پا كوتاه :
از
معمول ترين و بهترين اقسام گل سرخ براي پايه بايد نسترن معمولي كوهي (
رُزا كانينا Rosa Canina ) را نام برد كه بواسطه دوام زياد در مقابل آفات
و امراض و سختي شاخه هايش با آنكه تيغهايش موقع پيوند خيلي بدست آسيب مي
رساند بهترين قسم براي پايه تشخيص داده شده و امروزه بين همه پرورش
دهندگان و باغبانان معمول است .
اقسام ديگري از گلهاي وحشي مانند (
رُزا لاگسا Rosa Laxa) كه اصل آن از سيبري است و گل سرخ ( پوليانتاRosa
Polyantha) در موارديكه نسترن كوهي نباشد قابل استفاده است .
پايه براي گل سرخ هاي پا بلند و مجنون ( گريان ):
چون شاخه هاي نسترن وحشي خيلي بلند و قوي است براي اينكار هم خوب ميتوان از آن استفاده كرد .
يكي از شاخه هاي قوي بوته را ميگذارند باندازه اي كه ميل دارند بلند شود و بقيه را حذف ميكنند ، آنوقت نوك آنرا پيوند مي كنند .
بنابراآنچه
گفته شد بهتر و مناسب تر از همه اقسام گل سرخ براي پايه همان نسترن كوهي
است كه به آساني ميتوان از ييلاقات بدست آورده يا بذر آنرا چنانچه شرح
داده شد بكارند .
پيوند شكافي يا شكمي : پيوند شكافي يا شكمي را دو موقع و بدو شكل مي زنند .
الف - پيوند شكافي با جوانه بيدار .
ب – پيوند شكمي با جوانه خواب .
فصل
پيوند با جوانه بيدار از اول خرداد تا اواخر تيرماه است كه جريان شيره
نباتي باز كردن پوست را از روي چوب آسان ساخته و پس ازگرفتن پيوند وقت
كافي براي نمو شاخه و رسيدن مغز چوبي آن هست.
موقع پيوند شكمي با
جوانه خواب از اوائل شهريور تا اواخر مهرماه است كه ديگر فصل براي بيدار
شدن جوانه و نمو آن مقتضي نمي باشد . پيوند پس از گرفتن تا بهار بحالت
خواب باقي مانده ، اوائل فروردين ماه شروع به سبز شدن و نمو مي كند .
پيوند
پائيزه اگر در زمستان از يخ زدن حفظ شود ( براي اينكه پيوندك در زمستان يخ
نزند با شروع سرما روي آنرا با قشري از پارافين منجمد مي پوشانند ) چون در
آغاز بهار شروع به نمو ميكند شاخه هاي آن قوي تر بوده و زمان كافي براي
رسيدن مغز شاخه ها دارد .
طريقه عمل براي پيوند شكمي خيلي آسان و
عبارت از برداشتن پيوندك بوسيله چاقوي پيوند زني از روي شاخه مورد نظر و
جا دادن آن در شكافي كه بشكل ( T ) روي پايه ، داده شده و بستن روي شكاف
با پوست برآمده از پايه و بسيتن آن با ريسمان نرم ميباشد .
پيوندك را بهتر است از شاخه اي كه گل يا غنچه دارد بگيرند .
براي
اينكار بايد چنين شاخه اي را كه شاداب و صاف است از بوته مورد نظر قطع
كرده ، قسمت سرشاخه كه مغزش نرم است و انتهايش را كه جوانه هاي آن بد و نا
مناسب ميباشد بريده از قسمت ميانه كه داراي جوانه هاي برجسته و قوي است
براي گرفتن پيوندك استفاده كنند .
بوسيله چاقوي پيوند زني از ۱۵
ميليمتر زير جوانه پوست را بسمت بالا بطوري ميبرند كه كمي از قشر چوبي مغز
ساقه زير جوانه باقي بماند ، بُرِش را تا ۱۵ ميليمتري بالاي جوانه برده ،
آنجا پوست را از روي ساقه برميدارند ، پيوندك بشكل بيضي نوك تيزي در مي
آيد .
برگ پيوندك را بايد بطوري قبلا چيده باشند كه يك تا دو
سانتيمتر از دُم برگ به پيوندك باقي بماند . حالا اين پيوندك را كه عبارت
از پوست شاخه جوانه دار و نيمي از دمبرگ است از سر شكافي كه روي شاخه پايه
داده اند آهسته زير پوست داخل كرده بسمت پائين ميلغزانند تا تمام پيوندك
زير شكاف جا گرفته فقط از بين دولبه شكاف عمودي جوانه و دمبرگ بيرون بماند
.
بلافاصله دور شاخه پايه را از بالاي شكاف با نخهاي پشمي يا نوار
لاستيكي يا نوار چسب رو به پائين بطوري مي بندند كه تمام شكاف پوشيده شده
و هوا زير پوست داخل نشود و فقط همان جوانه و دمبرگ از بين نخها بيرون
بماند . براي اينكه شكاف بهتر مسدود شود ميتوان روي آنرا با چسب مخصوص
پيوند پوشاند . پانزده روز بعد اگر دمبرگ سياه شده و به پيوندك چسبيده رنگ
پيوندك هم تغيير كرده رو به سياهي ميرود معلوم ميشود پيوند نگرفته و خراب
شده ، ولي اگر با كمترين تماس انگشت دمبرگ به آساني از پيوندك جدا شده
بزمين افتد و پيوندك هم سبز و شاداب است نشانه گرفتن پيوند ميباشد .سه تا
چهار هفته پس از پيوند زدن كه جوانه شروع بنمو مي كند بايد نخ را باز كرد
تا نمو شاخه سبب فرورفتن نخها به پوست پايه نگردد.
پيوندي كه مي
زنند اگر با جوانه بيدار است پس از پيوند شاخه را از يك سانتيمتر بالاي
شكاف قطع كرده جاي بُرش را با چسب پيوند ميپوشانند . ولي اگر پيوند پائيزه
و با جوانه خوابست فقط كمي از انتهاي شاخه را بريده بقيه آنرا ميگذارند
بهار كه پيوند بيدار شده و ميخواهد سبز شود ميبرند .
پيوند روي ريشه :
عمل
پيوند روي ريشه بيشتر براي ايجاد و ازدياد اقسام گل سرخ هاي پاكوتاه بكار
مي رود . موقع و فصل مناسب اين پيوند پائيز يا اواخر زمستان است كه بايد
در گلخانه انجام شود .
بهترين پايه براي اينكار ريشه هاي جوان
نسترن هاي كوهي است كه يا بوسيله كاشتن بذر ، يا جمع آوري از كوهستانها
تهيه شده و قبلا آنها را در گلدان يا خزانه كاشته باشند .
پيوندك
را از شاخه هائي مي گيرند كه اواخر شهريور تا اواسط مهرماه آنها را از
بوته بريده دو سر شاخه را با قيچي زده برگهايش را مطابق دستوري كه براي
پيوندك شكمي داده شده چيده و بعد آنها را در جعبه هائي مملو از شن پهلوي
هم چيده روي آنها را نيز با قشر نازكي از شن پوشانده و كمي پهن هم روي آن
ريخته باشند .
ماه آبان يا اسفند ساقه هاي نسترن وحشي را كه براي
پايه حاضر كرده اند ، باندازه ۱۰ سانتيمتر از روي ريشه بطور مورب با چاقوي
تيز مي برند ، سپس از شاخه هائي كه لاي شن گذاشته اند هريك را كه با قطر
پايه مطابق باشد بيرون آورده قطعه اي از آنرا كه داراي چهار چشمه باشد نيز
بطور مورب مي برند ، بطوري كه دو برش را وقتي روي هم قرار دادند كاملا با
يكديگر مطابق باشد و بين آنها درز و شكافي نماند ، پس ازآنكه پيوندك را
روي پايه قرار دادند با چهار لا نخ پشمي اين دو را بهم بسته اطراف آنرا با
چسب پيوند خوب مي پوشانند .
ريشه هايي كه باين ترتيب پيوند شده اگر
در گلدان است گلدانها را مرتب روي سطح گلخانه مي چينند ، جاي گلدانها بايد
۱۰ درجه سانتيگراد حرارت داشته باشد .از اوائل سال پيوندها شروع بنمو كرده
جوانه ها رشد مينمايند ولي تا مدتي كه محل پيوند خوب بهم جوش بخورد نبايد
آنها را درمعرض تابش مستقيم آفتاب قرار داد ، تا كم كم به هواي خارج عادت
كرده و پائيز بعد كه از خطر جست آنها را در هر جا كايل باشند بكارند .سال
بعد بايد بوته هاي پيوند شده را كاملا مراقبت كرده آنها را مرتبآ آب داده
ضمنآ از ابتلاء بوته ها به آفات و امراض نباتي پيش گيري و كرد
نام علمي : Cestrum nocturnum
Araucaria heterophylla
